PRZYSZŁOŚĆ MOBILNOŚCI I LOGISTYKI JAKO PRZEDMIOT BADAŃ NAUK SPOŁECZNYCH

Z satysfakcją oddaję w ręce Czytelników monografię przedstawiającą rezultaty studiów i badań nad procesami, które kształtować będą systemy mobilności i logistyki w przyszłości. Wiele z tych przeobrażeń dokonuje się tu i teraz, dzięki czemu mamy szansę być nie tylko ich obserwatorami, ale nierzadko też uczestnikami (czasem mimowolnymi). Spora część rozdziałów zamieszczonych w niniejszej monografii jest zogniskowana wokół szeroko rozumianej problematyki transformacji cyfrowej lub odnosi się do niej kontekstowo. Mimo że niniejsza publikacja nie została podzielona na odrębne części, poszczególne rozdziały pogrupowano tematycznie - najpierw zamieszczono teksty, których autorzy skupili się na zagadnieniach szerszych, bardziej ogólnych, wskazując na ważne trendy zarówno technologiczne, jak i społeczne, mające wpływać na zmiany w systemach mobilności i logistyce w przyszłości, a następnie zaprezentowano rozdziały, w których problematyka ta została bardziej uszczegółowiona - autorzy skupili się na analizie poszczególnych aspektów dotyczących wybranych gałęzi transportu, dużo miejsca poświęcono również zagadnieniom mobilności w obszarach miejskich.

W pierwszym rozdziale Sidey Myoo wskazuje, dlaczego w ogóle warto i należy podejmować próby przewidywania przyszłości, zwracając uwagę na znaczenie tego typu inicjatyw z punktu widzenia szeroko rozumianego rozwoju. Działania te mają charakter strategiczny i będą decydować o przyszłym miejscu poszczególnych społeczeństw i organizmów gospodarczych na geopolitycznej mapie świata. Autor podkreśla znaczenie technologii zarówno w procesach rozpoznawania możliwych scenariuszy, jakie mogą spełnić się w przyszłości, jak i w samej ich realizacji.

Rozdział drugi poświęcono możliwościom wykorzystania sztucznej inteligencji w trans-porcie oraz zmianom, jakie może przynieść zastosowanie tej technologii. Agnieszka Gozdek i Emilia Kuciaba w sposób krytyczny analizują nie tylko potencjalne korzyści, lecz także zagrożenia związane z automatyzacją i autonomizacją środków transportu. Autorki wskazują ponadto, że już obecnie we wszystkich gałęziach transportu stosowane są rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, które wspomagają funkcjonowanie wielu obszarów, w tym planowanie, prognozowanie, modelowanie zachowań, podejmowanie decyzji, optymalizację i inne.

W kolejnym rozdziale Dariusz Tłoczyński przedstawił funkcjonujące już zastosowania sztucznej inteligencji w sektorze lotniczym, które są wykorzystywane przede wszystkim w obsłudze pasażerów (począwszy od przygotowania oferty biletów, przez obsługę pasażera na lotnisku, aż po zarządzanie procesem reklamacji). Autor wskazał też na potencjał związany z możliwością wykorzystania bezzałogowych statków powietrznych oraz opisał korzyści płynące z zastosowania sztucznej inteligencji w sektorze lotniczym, który - ze względu na występowanie bardzo dużej konkurencji - wymaga rozwiązań mogących stymulować przychody i ograniczać koszty działalności.

Z kolei w rozdziale czwartym Elżbieta Załoga skupiła się na zagadnieniach dotyczących mobilności osób starszych w kontekście zmian, jakie będą musiały zajść w systemach transportowych czy szerzej - systemach mobilności. Autorka wskazała też na coraz częściej pojawiający się postulat odejścia od paradygmatu mobilności na rzecz dostępności.

Bogusław Liberadzki i Andrzej Klepka poświęcili swój tekst inteligentnym systemom transportowym, a w szczególności planom unijnych decydentów w zakresie autonomizacji środków transportu. Wśród zasadniczych wyzwań zidentyfikowano potrzebę daleko posuniętej standaryzacji zarówno w odniesieniu do etapu przedeksploatacyjnego środków transportu autonomicznego (walidacja, homologacja itd.), jak i w obszarze wykorzystywanej przez nie infrastruktury oraz architektury danych.

W rozdziale szóstym Sylwia Kowalska skupiła się na problemie przesunięcia gałęziowego (modalnego) w transporcie ładunków i analizie możliwości zmiany modal split na korzyść alternatywnych względem transportu drogowego form przemieszczania towarów.

Kolejne dwa rozdziały zostały poświęcone wybranym problemom gałęziowym. Czesława Christowa wskazała na znaczenie innowacji z perspektywy konkurencyjności polskich portów morskich, proponując jednocześnie zastosowanie rozwiązania umożliwiającego kompleksowy pomiar tego zjawiska. Wyniki tych badań mogłyby posłużyć do stworzenia strategii rozwoju polskich portów morskich opartej na uzyskaniu przewag konkurencyjnych. Z kolei Mirosław Antonowicz skupił się na analizie wpływu kolejowych inwestycji infrastrukturalnych w Polsce na możliwość obsługi przewozów ładunków w ramach wymiany handlowej między Chinami i Unią Europejską.

Autorzy ostatnich sześciu rozdziałów niniejszej monografii skoncentrowali się natomiast na różnych aspektach mobilności w miastach. Konrad Henryk Bachanek poświęcił swój rozdział postulatom i perspektywom rozwoju elektromobilności w Polsce, odwołując się także do przykładowych rozwiązań stosowanych w tym zakresie w innych krajach europejskich. Jak zauważa autor, pojazdy z napędem elektrycznym są w Polsce znacznie bardziej popularne w przypadku środków publicznego transportu zbiorowego niż w motoryzacji indywidualnej, gdzie stanowią de facto napęd niszowy. Odnotowano jednak, że napęd elektryczny jest coraz częściej stosowany w pojazdach wykorzystywanych w systemach car-sharing.

W kolejnym, dziesiątym już rozdziale Ewa Puzio podjęła zagadnienie mikromobilności w miastach. Tym mianem określa się rozwiązania komunikacyjne służące pokonywaniu niewielkich odległości, zwykle z wykorzystaniem lekkich pojazdów z napędem elektrycznym (np. hulajnóg). Autorka przeanalizowała dostępność współdzielonych środków transportu w największych miastach w Polsce, wskazując, że zainteresowanie konsumentów rozwiązaniami z zakresu mikromobilności stale rośnie i należy spodziewać się utrzymania takich tendencji w przyszłości. Pozwala to dostrzec również korzystny wpływ tego rodzaju rozwiązań na środowisko, a także na skrócenie całkowitego czasu podróży.

W rozdziale jedenastym Adam Przybyłowski i Malwina Rząp zaprezentowali wyniki własnych badań pilotażowych, które umożliwiły sformułowanie wniosków co do równo-ważenia mobilności poprzez zastosowanie rozwiązań wpisujących się w koncepcję sharing economy, takich jak car-sharing czy bike-sharing.

W kolejnym rozdziale Zuzanna Kłos-Adamkiewicz oceniła, w jaki sposób rozwiązania smart city mogą korzystnie wpływać na obsługę mobilności w obszarach miejskich, odnosząc się do konkretnych przykładów zastosowania takich technologii. Jak zauważa autorka, korzyści płynące z wykorzystania tego rodzaju rozwiązań ujawniają się w wymiarze ekonomicznym, społecznym i środowiskowym.

W rozdziale trzynastym Tomasz Kwarciński skupił się na przesłankach wdrożenia innowacyjnego rozwiązania w postaci taksówki przeznaczonej dla osób starszych, które może korzystnie wpływać na mobilność tej grupy społecznej jako uzupełnienie oferty transportu zbiorowego. Prezentowane zagadnienie stanowi odpowiedź na procesy opisane wcześniej w tekście Elżbiety Załogi.

Ostatni rozdział autorstwa Grzegorza Karonia, Krzysztofa Krawca, Marcina Kłosa i Stanisława Krawca dotyczy wybranych elementów oceny ekonomicznej wymiany floty autobusów z napędem konwencjonalnym na pojazdy elektryczne. Autorzy zaproponowali algorytm oceny ekonomicznej procesu konwersji takiej floty, opisując jego podstawowe

założenia i aspekty aplikacyjne. Dyskusji poddano w szczególności możliwość zastosowania różnych rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji (takich jak uczenie maszynowe i głębokie uczenie maszynowe) do obsługi opracowanego przez autorów algorytmu. Wskazano także na zasadność wykorzystania w tym przypadku sieci neuronowych.

Adam Hoszman

Wstęp

Sidey Myoo

Futurologia - gdyż przyszłość jest ciekawsza niż teraźniejszość

1.1. Logiczna przyszłość

1.2. Futurologia jako nauka strategiczna

1.3. Technologia wielkich liczb w przewidywaniu przyszłości

1.4. Podsumowanie

Bibliografia

Agnieszka Gozdek, Emilia Kuciaba

Transportation in the age of artificial intelligence

2.1. Introduction

2.2. AI definition and background

2.3. AI intransportation

2.4. Summary

References

Dariusz Tłoczyński

Artificial intelligence in the development of air transport

3.1. Introduction

3.2. Artificial intelligence in scientific research

3.3. The development of air transport

3.4. The use of new technologies in air transport

3.5. Summary

References

Elżbieta Załoga

Challenges for transport due to the ageing process of the European Union's society

4.1. Introduction

4.2. Seniors as asocial group

4.3. Mobility of older people

4.4. Summary

References

Bogusław Liberadzki, Andrzej Klepka

Inteligentne systemy transportowe. Strategia UE - drogowy transport autonomiczny

5.1. Unijna strategia w zakresie inteligentnych systemów transportowych

5.2. Szacunek kosztów

5.3. Obecny stan technologii autonomicznego transportu drogowego oraz perspektywa wdrożenia elementów transportu autonomicznego w UE

5.4. Charakterystyka rynku w przypadku poszczególnych sektorów autonomicznego transportu drogowego

5.5. Poziom bezpieczeństwa w transporcie autonomicznym

5.6. Kwestie moralne oraz stan prawny dotyczący transportu autonomicznego na terenie Unii Europejskiej

5.7. Perspektywa wdrożenia elementów transportu autonomicznego w UE

5.8. Podsumowanie

Bibliografia

Sylwia Kowalska

The effects of the paradigm of modal shift in freight transport in the European Union

6.1. Introduction

6.2. Premises for undertaking the paradigm of modal shift

6.3. The impact of the paradigm on the modal split in the EU

6.4. Summary

References

Czesława Christowa

Metodyczne aspekty badań w zakresie wpływu innowacji na konkurencyjność polskich portów morskich

7.1. Wprowadzenie

7.2. Znaczenie innowacji w rozwoju portów morskich

7.3. Koncepcja badań wpływu innowacji na konkurencyjność polskich portów morskich

7.4. Podsumowanie

Bibliografia

Mirosław Antonowicz

Importance of Polish infrastructural investments in the trade between China and the European Union

8.1. Poland's involvement in the Belt and Road Initiative

8.2. Key importance of infrastructural investments assessment

8.3. Summary

References

Konrad Henryk Bachanek

Elektromobilność szansą rozwoju współczesnych miast

9.1. Wprowadzenie

9.2. Plan Rozwoju Elektromobilności

9.3. Analiza obecnego stanu infrastruktury i rynku pojazdów elektrycznych oraz perspektywy ich rozwoju

9.4. Podsumowanie

Bibliografia

Ewa Puzio

Wyzwania polskich miast w kształtowaniu mikromobilności

10.1. Wprowadzenie

10.2. Współczesne wyzwania komunikacyjne polskich miast

10.4. Mikromobilność w największych ośrodkach miejskich w Polsce

10.5. Podsumowanie

Bibliografia

Adam Przybyłowski, Malwina Rząp

Sharing economy jako innowacyjny model na rzecz równoważenia mobilności - studium przypadku obszaru metropolitarnego Trójmiasta

11.1. Wprowadzenie

11.2. Sharing economy jako innowacyjny model gospodarki a współdzielenie mobilności

11.3. Analiza wyników przeprowadzonych badań własnych

11.4. Podsumowanie

Zuzanna Kłos-Adamkiewicz

Smart city and the challenges of modern mobility

12.1. Introduction

12.2. Smart cities and artificial intelligence (AI)

12.3. Smart mobility in smart cities

12.4. Summary

References

Tomasz Kwarciński

A taxi for the senior as a tool for managing urban mobility in the context of progressive demographic changes

13.1. Introduction

13.2. The role of public transport for urban residents

13.3. Problems of organisation of public transport in urban areas

13.4. Demographic changes in urban areas in Poland

13.5. New forms of public transport in urban areas in Poland

13.6. Summary

References

Grzegorz Karoń, Krzysztof Krawiec, Marcin Kłos, Stanisław Krawiec

Wybrane aspekty systemowe oceny ekonomicznej procesu konwersji floty autobusów elektrycznych

14.1. Wprowadzenie

14.2. Założenia systemowe procesu konwersji autobusów

14.3. Algorytm oceny ekonomicznej procesu konwersji floty autobusów

14.4. Charakterystyka funkcjonalna algorytmu oceny ekonomicznej procesu konwersji floty autobusów

14.5. Możliwości zastosowania sztucznej inteligencji w procesie konwersji - założenia systemowe

14.6. Podsumowanie

Bibliografia