KOMERCJALIZACJA, WDROŻENIA I TRANSFER TECHNOLOGII

WPROWADZENIE

Badania nad innowacyjnością gospodarki są często podejmowanym tematem teoretycznych i empirycznych prac naukowych w Polsce i za granicą. Nie dziwi więc fakt, że doczekały się one bogatej literatury dotyczącej tego, czym są innowacje, jak można je mierzyć i w jaki sposób je wspierać. Bardzo istotnym, ale wciąż za mało w Polsce udokumentowanym nurtem badań nad innowacjami jest ich praktyczny wymiar, związany z komercjalizacją wyników badań, wdrożeniami i transferem technologii. Klasyczna definicja innowacji, zaproponowana w Podręczniku Oslo, czyni z wdrożenia immanentną częścią procesu innowacji. Jest w nim ona bowiem ujmowana jako wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalanego produktu (wyrobu, usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem. W badaniach dotyczących innowacji często jednak są pomijane wątki związane z ich ekonomicznym skutkiem, jakim powinna być komercjalizacja tego, co zostało udoskonalone. To ona w ostatecznym rozrachunku prowadzi do sprzężenia zwrotnego, w którym pozytywne ekonomiczne skutki nakładów na innowacje - w postaci wzrostu zysków przedsiębiorstw czy wzrostu gospodarczego w skali kraju - są źródłem, z którego można finansować dalsze innowacje - w przedsiębiorstwach i całej gospodarce - i wzrost poziomu życia społeczeństwa. Fragmentaryczność i niekompletność badań nad komercjalizacją, wdrożeniami i transferem technologii ma również swoje odzwierciedlenie na poziomie leksykalnym, czego przejawem jest bogactwo często sprzecznych lub zachodzących na siebie definicji pojęć związanych z tymi zjawiskami. Niedoskonały warsztat terminologiczny rodzi problemy nie tylko w badaniach naukowych, ale również praktyce realizacji polityki innowacyjnej w Polsce, w której pojęcia komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii również doczekały się różnych definicji, w tym zarówno regulacyjnych, pochodzących z przyjmowanych aktów prawnych, jak i tych proponowanych w dokumentach Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) na potrzeby realizacji polityki innowacyjnej. Problemy te na poziomie praktycznym skutkują spotęgowaniem trudności w pomiarze komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii. To z kolei rodzi rosnące ryzyko zmniejszenia skuteczności realizacji polskiej polityki innowacyjnej, której cel doskonale puentuje misja NCBR, jaką jest wspieranie polskich jednostek naukowych oraz przedsiębiorstw w rozwijaniu ich zdolności do tworzenia i wykorzystywania rozwiązań opartych na wynikach badań naukowych w celu nadania impulsu rozwojowego gospodarce i z korzyścią dla społeczeństwa.

Opisane wyżej problemy i potrzeba ujednolicenia warsztatu polityki innowacyjnej w obszarze komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii stały się przyczyną podjęcia z inicjatywy NCBR prac badawczych, których zwieńczeniem jest niniejsza publikacja. Objęły one trzy powiązane ze sobą etapy. Pierwszym z nich było uporządkowanie definicji i pojęć związanych z komercjalizacją, wdrożeniami i transferem technologii. Drugim - wypracowanie miar komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii, które pozwolą na efektywne monitorowanie tych zjawisk w ramach realizowanej polityki innowacyjnej czy w ramach prowadzonych badań. Na trzecim etapie zbadano dobre praktyki i wiedzę ukrytą wybranych zagranicznych instytucji wspierających komercjalizację, wdrożenia i transfer technologii. Wyniki pierwszego i drugiego ze wspomnianych etapów zaprezentowano w pierwszej części tego opracowania pt. Definicje i miary komercjalizacji wdrożeń i transferu technologii. Część druga pt. Dobre praktyki wybranych krajów w zakresie wspierania komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii prezentuje natomiast wyniki etapu trzeciego. Całość opracowania poprzedzono streszczeniem zarządczym, w którym zawarto główne konkluzje z badań.

Mariusz-Jan Radło

WPROWADZENIE

GŁÓWNE TEZY OPRACOWANIA - STRESZCZENIE ZARZĄDCZE

Konkluzje odnoszące się do terminologii i jej zastosowania w kontekście działalności NCBR

Implikacje niejasności terminologicznych

Definicje podstawowych terminów

Operacyjne zastosowanie definicji wypracowanych w różnych obszarach działalności

Konkluzje odnoszące się do pomiaru komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii

Pomiar komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii a pomiar badań, rozwoju i innowacyjności

Rozwój systemów zbierania danych o komercjalizacji, wdrożeniach i transferze technologii

Stworzenie systemu zbierania danych o omawianych zjawiskach

Konkluzje z badania wybranych dobrych praktyk za granicą

Znaczenie osiągniętego poziomu rozwoju

Możliwości zastosowania rozwiązań typowych dla systemów komercjalizacji innych krajów

Przygotowanie instrumentów i programów

Źródła różnic w przyjmowanych rozwiązaniach

Zarządzanie procesem komercjalizacji

Dostosowanie oferty do rynku

Czynniki decydujące o skuteczności programów

Pokonywanie barier

Wskaźniki i mierniki

Trzy rekomendowane zestawy dobrych praktyk w zakresie polityki komercjalizacji

CZĘŚĆ PIERWSZA

DEFINICJE I POMIAR KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII

KOMERCJALIZACJA, WDROŻENIA I TRANSFER TECHNOLOGII: PRÓBA DEFINICJI POJĘĆ

1.1. Uwagi wstępne

1.2. Dotychczasowe definicje funkcjonujące w systemie prawnym lub działalności NCBR

1.3. Dekonstrukcja i synteza istniejących definicji za pomocą metody filologicznej i słowotwórczej

1.4. Dekonstrukcja i synteza istniejących definicji pojęcia komercjalizacji

1.5. Dekonstrukcja i synteza istniejących definicji pojęcia wdrożenie

1.6. Dekonstrukcja i synteza istniejących definicji pojęcia transfer technologii

1.7. Pojęcia komercjalizacji, wdrożenia oraz transferu technologii w kontekście modeli procesu innowacyjnego

1.8. Zmiany wypracowanych definicji wynikające z opinii zebranych w trakcie paneli ekspertów

1.9. Wyniki panelu interesariuszy procesów innowacyjnych

Komercjalizacja

Wdrożenie

Transfer technologii

1.10. Wyniki panelu ekspertów z udziałem przedstawicieli NCBR

1.11. Zastosowanie pojęć komercjalizacja, wdrożenia i transfer technologii w praktyce działania NCBR

1.12. Podsumowanie

1.13. Tabele analityczne

POMIAR KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII

2.1. Uwagi wstępne

2.2. Statystyka komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii: specyfika, przyczyny i cele

2.3. Pomiar komercjalizacji na świecie i w Polsce

2.4. Podejście oraz sposób pomiaru komercjalizacji, wdrożeń i transferu technologii w wybranych instytucjach na świecie i w Polsce

2.4.1. Association of University Technology Managers

2.4.2. Statistics Canada

2.4.3. Rząd Federalny Australii

2.4.4. Ośrodek Przetwarzania Informacji - Państwowy Instytut Badawczy (Baza POL-on)

2.4.5. Główny Urząd Statystyczny

2.4.6. Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacyjności i Przedsiębiorczości w Polsce

2.4.7. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

2.5. Stosowane wskaźniki i miary

2.5.1. Dane generowane w procesie transferu technologii i komercjalizacji

2.5.2. Podział wykorzystywanych miar

2.6. Proponowany podział miar komercjalizacji, wdrożenia i transferu technologii i jego charakterystyka

2.6.1. Nakłady

2.6.2. Wdrożenia

2.6.3. Potencjał komercjalizacyjny (własność intelektualna)

2.6.4. Komercjalizacja i ścieżki komercjalizacji

2.6.5. Efekty ekonomiczne i społeczne

2.6.6. Inne wskaźniki związane z transferem technologii

2.7. Inne podejścia

2.8. Podsumowanie

CZĘŚĆ DRUGA

DOBRE PRAKTYKI WYBRANYCH KRAJÓW W ZAKRESIE WSPIERANIA KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII

DOŚWIADCZENIA WIELKIEJ BRYTANII W ZAKRESIE WSPIERANIA KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII

3.1. Uwagi wstępne

3.2. Kontekst ekonomiczny i instytucjonalny

3.2.1. Kontekst ekonomiczny

3.2.2. Kontekst instytucjonalny

3.3. Rozwiązania przyjmowane w Wielkiej Brytanii

3.3.1. Przyjmowane instrumenty i ich ocena

3.3.2. Analiza wybranego programu: Knowledge Transfer Partnerships

3.3.3. Zarządzanie procesem komercjalizacji

3.4. Wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych

3.5. Podsumowanie studium przypadku

DOŚWIADCZENIA SZWECJI W ZAKRESIE WSPIERANIA KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII

4.2. Kontekst instytucjonalny i ekonomiczny

4.2.1. Kontekst ekonomiczny

4.2.2. Kontekst instytucjonalny

4.3. Rozwiązania przyjmowane w Szwecji

4.3.1. Przyjmowane instrumenty i ich ocena

4.3.2. Zarządzanie procesem komercjalizacji

4.4. Wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych

4.5. Podsumowanie studium przypadku

DOŚWIADCZENIA NIEMIEC W ZAKRESIE WSPIERANIA KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII

5.1. Uwagi wstępne

5.2. Kontekst instytucjonalny i ekonomiczny

5.2.1. Kontekst ekonomiczny

5.2.2. Kontekst instytucjonalny

5.3. Rozwiązania przyjmowane w Niemczech

5.3.1. Przyjmowane instrumenty i ich ocena

5.3.2. Zarządzanie procesem komercjalizacji

5.4. Wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych

5.5. Podsumowanie studium przypadku

DOŚWIADCZENIA USA W ZAKRESIE WSPIERANIA KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII

6.1. Uwagi wstępne

6.2. Kontekst instytucjonalny i ekonomiczny

6.2.1. Kontekst ekonomiczny

6.2.2. Kontekst instytucjonalny

6.3. Rozwiązania przyjmowane w USA

6.3.1. Przyjmowane instrumenty i ich ocena

6.3.2. Cele programu Small Business Innovation Research

6.3.3. Narzędzia programu Small Business Innovation Research

6.3.4. Główni adresaci / beneficjenci programu Small Business Innovation Research

6.3.5. Zarządzanie procesem komercjalizacji

6.4. Wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych

6.5. Podsumowanie studium przypadku

BILANS ANALIZY DOŚWIADCZEŃ WIELKIEJ BRYTANII, SZWECJI, NIEMIEC I USA W ZAKRESIE WSPIERANIA KOMERCJALIZACJI, WDROŻEŃ I TRANSFERU TECHNOLOGII: DOBRE PRAKTYKI

7.1. Uwagi wstępne

7.2. Znaczenie osiągniętego poziomu rozwoju

7.3. Możliwości zastosowania rozwiązań typowych dla systemów komercjalizacji innych krajów

7.4. Przygotowanie instrumentów i programów

7.5. Źródła różnic w przyjmowanych rozwiązaniach

7.6. Zarządzanie procesem komercjalizacji

7.7. Dostosowanie oferty do rynku

7.7.1. Czynniki decydujące o skuteczności programów

7.7.2. Pokonywanie barier

7.7.3. Wskaźniki i mierniki

Literatura i źródła

Aneks 1. Analiza netnograficzna

Aneks 2. Wzór raportu z wdrożenia

Aneks 3. Kryteria doboru osób do panelu ekspertów