INWESTOWANIE. SPEKULOWANIE. KOLEKCJONOWANIE

Od niepamiętnych czasów ludzie pragnęli pomnażać swój stan posiadania. Jedną z metod powiększania majątku, które wykształciły się w procesie rozwoju społeczeństw, jest inwestowanie. Z czasem pojawiły się rynki finansowe, które znacznie ułatwiły to zadanie. Inwestowanie jest zadaniem niełatwym, bo nie tylko wiąże się z ograniczeniem bieżącej konsumpcji, ale także wymaga rozwagi. Dążenie do ograniczenia prawdopodobieństwa strat, a także poszukiwanie najbardziej opłacalnych inwestycji zmuszają do rozpatrzenia różnych możliwości i uważnego zbadania wielu alternatyw. Na rynkach finansowych działanie takie nazywa się analizą fundamentalną. Jej przeprowadzanie jest zadaniem żmudnym, wymagającym zebrania informacji oraz ich przemyślenia, co ogranicza częstość zawieranych transakcji. Pozwala jednak na osiąganie satysfakcji nie tylko z zysków, ale także bycia lepszym inwestorem od innych.

Spokój i rozwaga nie zawsze towarzyszą inwestorom, u wielu pojawia się pokusa znalezienia prostszej, uniwersalnej reguły, która pozwoliłaby szybciej dokonywać wyborów, częściej zawierać transakcje, wykorzystywać okazje rynkowe, zanim zrobią to inni. Przy takim podejściu inwestowanie zmienia się w spekulację.

Spekulacje, jako zjawisko wynikające z cech ludzkiego charakteru, towarzyszyły inwestycjom od zawsze. Zorganizowane rynki finansowe ułatwiły jednak ich rozwój. Już prawie 100 lat temu, w 1918 roku, W. Rathenau stwierdził występowanie dwóch kategorii akcjonariuszy, czyli takich, którzy nabywają akcje dla osiągnięcia zysku kursowego (spekulantów), oraz tych, którzy traktują akcje jako lokatę kapitału. Zwrócił uwagę na jedną z ważnych cech różnicujących inwestowanie i spekulację: czas. Ale to nie jedyna różnica. Dla spekulanta przedmiot inwestycji ma znaczenie drugorzędne - instrumenty finansowe czy towarowe, waluty czy złoto - dla niego ważne są sygnały rynkowe: kształty wykresów, wskaźniki, oscylatory.

Analizę fundamentalną zastępuje zatem techniczna. W początkach jej powstawania twórcy analizy technicznej wypatrywali znaków i dokonywali ich interpretacji (zupełnie jak starorzymscy augurowie). Liczyło się pierwszeństwo w dostrzeżeniu jakiejś prawidłowości i wykorzystaniu jej, zanim zrobią to inni. W spekulacji ważna jest nie tylko satysfakcja odczuwana po udanym zamknięciu pozycji, ale i emocje odczuwane w trakcie jej utrzymywania - tym silniejsze, im większa zmienność na rynku. Pragnienie coraz większych emocji, codziennej dawki adrenaliny z czasem może przerodzić się w hazard. Zachowania i oczekiwania spekulantów coraz bardziej oddalają ich od inwestowania, a przybliżają do postaw nałogowych graczy.

W sukurs "graczom" przyszedł rozwój technik informatycznych, pozwalający na coraz szybsze gromadzenie i przetwarzanie coraz szerszych zasobów danych. Uzyskanie przewagi nad innymi spekulantami w tym procesie stało się skrajnie trudne. Rozpowszechnianie się IT, zarówno wśród uczestników rynków, jak i opartych na tym systemów transakcyjnych samych giełd, spowodowało większą częstość zawierania transakcji oraz większą zmienność. Na kolejne narzędzia dla graczy nie przyszło długo czekać - zaczęły powstawać programy zastępujące analizę informacji przez człowieka, generujące gotowe sygnały kupna i sprzedaży. Tworzone są coraz bardziej skomplikowane systemy transakcyjne, które z tradycyjną analizą techniczną mają coraz mniej wspólnego. Człowiek okazuje się często w takich systemach czynnikiem ograniczającym - jego czas reakcji powoduje bowiem, że przy dużej zmienności wygenerowane sygnały przestają być aktualne. Rozwiązaniem problemu po raz kolejny okazała się technika - coraz większa moc obliczeniowa, a przede wszystkim szybkość przetwarzania i przesyłu danych spowodowały rozwój handlu wysokich częstotliwości (HFT - high-frequency trading). Cechą charakterystyczną tego typu transakcji jest to, że są one zawierane szybko, najczęściej z zyskiem, tyle tylko..., że całkowicie automatycznie. Paradoksalnie, pogoń za adrenaliną doprowadziła do wyeliminowania graczy z dużej części transakcji rynkowych.

Rodzi się pytanie: co pozostaje dla ludzi, którzy chcą pomnażać swój majątek, ale nie w rywalizacji z maszynami - ludzi, którzy chcą "dotknąć" inwestycji, wykazać się wiedzą, intuicją, doświadczeniem, a także poczuć satysfakcję, że podjęli właściwą decyzję? Wydaje się, że w świecie zdominowanym przez obsesję spekulacji jednym z niewielu rozwiązań są bezpośrednie inwestycje w pasje, przez niewtajemniczonych zwane kolekcjonowaniem. Być może właśnie dlatego ten rodzaj inwestycji cieszy się coraz większą popularnością.

Prezentowana książka zawiera teksty poświęcone dylematom, przed jakimi stoją zarówno inwestorzy, jak i spekulanci, a także kolekcjonerzy. Pierwszy rozdział dotyczy inwestowania w akcje spółek dywidendowych notowanych na rynku regulowanym prowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie.

Karol Nowak rozważa kwestie doboru spółek do portfela, czasu rozpoczęcia i zakończenia inwestycji, a także celowości reinwestycji otrzymanych dywidend. Oprócz wyboru akcji będących w obrocie na rynku wtórnym, inwestor może rozważać zakup akcji na rynku pierwotnym.

Karolina Drach-Kowalczyk w swoim tekście zaprezentowała kulisy przygotowywania pierwszej oferty publicznej (initial public offering - IPO) od strony tworzenia strategii komunikacyjnej, wykorzystywanej w procesie sprzedaży akcji. Poznanie tych mechanizmów powinno pozwolić inwestorom na bardziej świadome podejmowanie decyzji na rynku pierwotnym.

Do tradycyjnych instrumentów finansowych obok akcji zalicza są także obligacje. Przez dziesięciolecia za najbezpieczniejsze uważane były obligacje skarbowe, jednak ostatni kryzys negatywnie zweryfikował to założenie. Wpływ kryzysu na rentowność obligacji greckich, polskich i niemieckich zbadała Magdalena Westland (interesujące porównanie, nie tylko dla inwestorów, ale i dla polityków, na których decyzje reagują rynki).

Inwestorzy, którzy nie chcą lub nie mogą sami na bieżąco śledzić zmian na rynku, mają możliwość inwestowania za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych. Nad unifikacją przepisów w zakresie funkcjonowania funduszy otwartych w ramach Unii Europejskiej od kilku lat pracują parlamentarzyści europejscy. W Polsce wdrożenie ostatniej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS IV) napotyka jednak pewne trudności. Temu tematowi poświęcony jest tekst Kingi Bryl. Praktyka pokaże, czy implementacja dyrektywy UCTIS IV przyniesie zmiany korzystne dla inwestorów, a zwłaszcza czy będzie w pełni zgodna z jej celami i treścią. Autorka uzasadnia tezę, że nie.

Inwestowanie w akcje wiąże się z możliwością wystąpienia strat, nawet bardzo wysokich. W celu zabezpieczenia wartości portfela akcji można wykorzystać opcje indeksowe. Michał Borek sprawdził, jakie wyniki można osiągnąć, stosując tę strategię w praktyce polskiego rynku kapitałowego, uwzględniając prowizje maklerskie, rzeczywiste ceny akcji i opcji oraz inne istotne realia rynkowe. Dłuższy horyzont czasowy, jaki przyjął podczas przeprowadzania symulacji, pozwolił na analizę różnych sytuacji obejmujących zarówno przypadki, kiedy zabezpieczenie opcjami okazywało się, oczywiście ex post, zbędne, jak i kiedy skutecznie chroniło przed bardzo wysokimi stratami. Wyniki powinny zainteresować wszystkich inwestorów aktywnych na rynku akcji.

Kolejna część książki poświęcona jest rynkom towarowym, które oprócz stwarzania możliwości rzeczywistego kupna i sprzedaży produktów masowych, są miejscem intensywnej spekulacji. Całą złożoność uwarunkowań rynku ropy naftowej, wraz z analizą strony popytowej, podażowej oraz mechanizmów cenowych przedstawił Mateusz Walczak. Dużo uwagi poświęcił też spekulantom i ich strategiom na terminowym rynku ropy.

Z kolei Mariusz Burc zajął się jeszcze bardziej spekulacyjnym i nieprzewidywalnym niż rynek ropy - rynkiem złota. W swoim tekście pokazał jednak, że jest tu możliwa nie tylko spekulacja, ale także długoterminowe inwestowanie, które może dawać dobre wyniki.

Podczas hossy czy bessy spekulacja na rynku jest ułatwiona - wyraźny trend, kiedy już został rozpoznany, staje się podstawą do wyraźnych sygnałów kupna i sprzedaży. Jednak w sytuacji gdy występuje trend boczny, wykorzystanie wielu tradycyjnych metod analizy technicznej staje się utrudnione. Często jednak głoszony jest pogląd, że przydatne stają się wówczas oscylatory. Tym właśnie problemem zajął się w swoim badaniu Michał Surtel. W konkluzji autor zawarł stwierdzenie, że w trendzie bocznym nie wystarczą same mechanicznie liczone oscylatory ani generowane przez nie sygnały. Istotne jest też doświadczenie analityka, który potrafi się nimi umiejętnie i z wyczuciem posługiwać.

Cechy ludzkie, takie jak wiedza, intuicja czy emocje, mogą się przydać nie tylko, gdy trzeba wspomóc systemy transakcyjne, ale także w przypadku wyboru inwestowania w aktywa emocjonalne, takie jak dzieła sztuki, książki, kamienie szlachetne, monety, biżuteria, znaczki, wieczne pióra... Pasja obok niewątpliwej przyjemności posiadania, dopasowywania kolejnych elementów, poszukiwania brakujących może zrodzić dla inwestora problemy, zwłaszcza w przypadku gdy zechce część lub całość swojej kolekcji sprzedać. Wynikają one z niejednoznacznych przepisów podatkowych i braku definicji legalnej aktywów emocjonalnych. Temu zagadnieniu poświęcony jest tekst Roberta Morawskiego. Autor zawarł w nim również wskazówki, czym kierować się przy dokonywaniu wyboru między aktywami emocjonalnymi a klasycznymi. Jeżeli inwestor zdecyduje się na inwestowanie w pasje, to jedną z licznych możliwości są monety kolekcjonerskie. Katarzyna Kalbarczyk przedstawiła rynek współczesnych monet polskich, opisując jego organizację oraz stopy zwrotu, jakie można na nim osiągać.

Teksty zaprezentowane w książce, będącej kontynuacją zapoczątkowanej w 2010 roku serii INWESTOWANIE, stanowią świadectwo przemian, które zachodzą w świadomości inwestorów. Mamy nadzieję, że okażą się interesującą lekturą i pomogą w podejmowaniu przez Czytelników lepszych decyzji inwestycyjnych.

Klasyczne inwestowanie na rynkach finansowych, spekulacja, kolekcjonowanie - te niegdyś odrębne sfery lokowania pieniędzy już kilkanaście lat temu zaczęły się zbliżać, a kryzys trwający od 2008 roku radykalnie przyśpieszył zmiany. Inwestowanie w - jak uważano jeszcze kilka lat temu - wolne od ryzyka obligacje skarbowe okazało się spekulacją. Giełdy towarowe przestały służyć zaspokajaniu realnego popytu i ograniczaniu ryzyka, a stały się miejscem spekulacji instrumentami pochodnymi. Nawet złoto przestało być synonimem stabilności. Oazą spokoju, dającą jednak szansę wysokiego zysku jest za to coraz popularniejsze inwestowanie w przedmioty kolekcjonerskie.

Warunkiem koniecznym osiągnięcia sukcesu, zarówno w inwestowaniu, spekulowaniu, jak i kolekcjonowaniu, jest zdobycie i umiejętne wykorzystanie wiedzy. Ta książka ma właśnie za zadanie przekazać niezbędne informacje o kilku sferach i narzędziach inwestowania oraz spekulacji: od akcji spółek dywidendowych i obligacji skarbowych poprzez wykorzystanie opcji indeksowych oraz oscylatorów, spekulację na rynku ropy naftowej, po złoto i monety kolekcjonerskie.

Wstęp

1. Inwestowanie w spółki dywidendowe na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w latach 2005-2011 (Karol Piotr Nowak)

1.1. Dywidenda jako jedno z podstawowych praw akcjonariuszy

1.1.1. Historia dywidend na świecie i w Polsce

1.1.2. Prawo a dywidenda

1.1.3. Dywidenda a cykl życia przedsiębiorstwa - spółka dywidendowa

1.1.4. Psychologiczne aspekty inwestowania w spółki dywidendowe

1.1.5. Dywidendowa strategia Warrena Buffeta

1.2. Strategia inwestowania długoterminowego

1.2.1. Kryteria przyjęte w analizie

1.2.2. Analiza strategiczna - założenia i przebieg inwestycji

1.2.3. Wyniki i wnioski strategii długoterminowej

1.3. Strategia inwestowania krótkoterminowego

1.3.1. Kryteria przyjęte w analizie

1.3.2. Analiza strategiczna - założenia i przebieg inwestycji

1.3.3. Wyniki i wnioski strategii krótkoterminowej

1.4. Zakończenie

Bibliografia

2. Strategia marketingowa towarzysząca IPO na przykładzie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie (Karolina Drach-Kowalczyk)

2.1. A trakcyjność GPW na tle regionu dla spółek rozważających IPO

2.2. Z dobycie zaufania inwestorów jako główny cel strategii marketingowej

2.2.1. Wybór partnerów do pomocy w przygotowaniu oferty IPO i jej strategii marketingowej

2.2.2. O pracowanie czytelnej koncepcji rozwoju spółki

2.2.3. Właściwa struktura oferty pod kątem strategii marketingowej

2.2.4. Charakterystyka docelowego inwestora

2.3. Kampania promocyjna jako kulminacja strategii marketingowej

2.4. Zasady ustalania ceny emisyjnej i dystrybucji nowych akcji

2.5. Zakończenie

Bibliografia

3. Rentowność obligacji skarbowych w okresie kryzysu finansowego (Magdalena Westland)

3.1. Obligacje skarbowe

3.1.1. Definicja obligacji oraz rodzaje obligacji skarbowych

3.1.2. Rynki pierwotny oraz wtórny

3.1.3. Rodzaje ryzyka związanego z inwestycją w obligacje skarbowe

3.2. Kryzys finansowy i gospodarczy

3.2.1. Skutki globalizacji

3.2.2. Dofinansowanie gospodarki

3.2.3. Przyczyny kryzysu w Grecji

3.3. Sytuacja na rynku obligacji skarbowych w okresie kryzysów finansowego i gospodarczego w Grecji, Polsce i Niemczech

3.3.1. Greckie obligacje skarbowe

3.3.2. Sytuacja na rynku polskich obligacji skarbowych

3.3.3. Sytuacja na rynku niemieckich obligacji skarbowych

3.4. Zakończenie

Bibliografia

4. Funkcjonowanie rynku otwartych funduszy inwestycyjnych w Polsce w perspektywie zmian wynikających z UCITS IV (Kinga Bryl)

4.1. Historia funduszy inwestycyjnych

4.1.1. Europa i Stany Zjednoczone

4.1.2. Polska

4.2. Instytucje zbiorowego inwestowania w krajach UE

4.3. Dyrektywa UCITS IV

4.3.1. Zakres podmiotowy obowiązywania UCITS IV

4.3.2. Regulacje UCITS IV

4.3.3. Implementacja UCITS IV w zakresie single licence

4.4. Zakończenie

Bibliografia

5. Ocena efektywności wykorzystania opcji do zabezpieczenia portfela akcji w okresie 20.12.2010-16.09.2011 (Michał Borek)

5.1. Opcje na WIG20 jako instrumenty zabezpieczające

5.2. Opis badania i założenia

5.2.1. Założenia ogólne

5.2.2. Portfel akcji

5.2.3. Założenia dotyczące opcji

5.3. O cena efektywności wykorzystania opcji do zabezpieczenia portfela akcji

5.3.1. Stan portfela na początek okresu

5.3.2. Ocena wyników z okresu 20.12.2010-18.03.2011

5.3.3. Ocena wyników z okresu 18.03.2011-17.06.2011

5.3.4. Ocena wyników z okresu 17.06.2011-16.09.2011

5.3.5. Obliczenie przyznanej dywidendy

5.4. Podsumowanie

5.4.1. Wynik inwestycji w akcje

5.4.2. Wynik z opcji

5.4.3. Wynik całej inwestycji

5.5. Zakończenie

Bibliografia

6. Inwestowanie na rynku ropy naftowej (Mateusz Walczak)

6.1. Ropa naftowa jako motor światowej gospodarki

6.1.1. Podstawowe informacje na temat ropy

6.1.2. Najwięksi potentaci i konsumenci

6.1.3. Jakość i gatunki ropy naftowej

6.2. Czynniki cenotwórcze ropy naftowej

6.2.1. Czynniki polityczne

6.2.2. Czynniki ekonomiczne

6.2.3. Struktura dostaw OPEC

6.2.4. Czynniki walutowe

6.2.5. Rozwój rynków finansowych

6.2.6. Czynniki pogodowe i wypadki

6.3. Kontrakt terminowy jako narzędzie inwestycji na rynku ropy naftowej

6.3.1. Historia rynków terminowych

6.3.2. Główne centra handlu kontraktami terminowymi na ropę naftową

6.3.3. Kontrakt terminowy futures - ogólna charakterystyka

6.3.4. Spekulanci oraz ich strategie na rynku ropy naftowej

6.4. Zakończenie

Bibliografia

7. Inwestowanie w złoto jako forma alternatywnych inwestycji (Mariusz Burc)

7.1. Ogólna charakterystyka złota

7.2. Analiza rynku złota

7.2.1. Analiza popytu i podaży na rynku złota

7.2.2. Kształtowanie cen na rynku złota

7.3. Sposoby inwestowania w złoto

7.4. Bezpieczeństwo inwestycji w złoto

7.5. Zakończenie

Bibliografia

8. Oscylatory jako narzędzie podejmowania decyzji inwestycyjnych podczas trendu bocznego (Michał Surtel)

8.1. Przedstawienie wybranych narzędzi

8.1.1. Oscylator ROC

8.1.2. Oscylator RSI

8.1.3. Oscylator MACD

8.2. Weryfikacja skuteczności działania oscylatorów

8.2.1. Przyjęcie założeń do analizy

8.2.2. Analiza za pomocą wskaźnika ROC

8.2.3. Analiza za pomocą wskaźnika RSI

8.2.4. Analiza za pomocą wskaźnika MACD

8.2.5. Porównanie z wynikami osiągniętymi przy zastosowaniu tradycyjnych narzędzi

8.3. Analiza wyników i wnioski

8.3.1. Prezentacja wyników

8.3.2. Wnioski płynące z badania

8.4. Zakończenie

Bibliografia

9. Inwestycje w pasje w kontekście opodatkowania dochodów kapitałowych i działalności gospodarczej (Robert Morawski)

9.1. Inwestycje klasyczne czy w pasje - próba definicji

9.1.1. Definicja inwestycji klasycznej

9.1.2. Definicja inwestycji w pasje

9.1.3. Pułapki braku definicji legalnej

9.2. Ogólne zasady opodatkowania tzw. dochodów kapitałowych

9.2.1. Podatek zryczałtowany

9.2.2. Podatek liniowy

9.2.3. Opodatkowanie według skali podatkowej

9.3. Definicja działalności gospodarczej w przepisach podatkowych

9.4. Opodatkowanie jako element przesądzający o wyborze inwestycji w pasje

9.4.1. Zagrożenia wyboru

9.4.2. Korzyści wyboru

9.5. Zakończenie

Bibliografia

10. Opłacalność inwestowania w monety kolekcjonerskie emitowane przez Narodowy Bank Polski po 1995 roku (Katarzyna Kalbarczyk)

10.1. Charakterystyka monet kolekcjonerskich emitowanych przez Narodowy Bank Polski po 1995 roku

10.1.1. Monety dwuzłotowe golden nordic

10.1.2. Srebrne monety kolekcjonerskie

10.1.3. Złote monety kolekcjonerskie

10.2. Pierwotny i wtórny rynek monet kolekcjonerskich

10.3. Cechy monet kolekcjonerskich a stopy zwrotu z inwestycji - podsumowanie

10.3.1. Surowiec

10.3.2. Nominał

10.3.3. Stan zachowania

10.3.4. Nakład

10.3.5. Tematyka

10.4. Zakończenie

Bibliografia

Zakończenie